Thuế thu nhập cá nhân là một khoản thu bắt buộc vào ngân sách nhà nước, được pháp luật quy định rõ ràng với các tổ chức kinh tế và các thành viên trong xã hội. Thuế thu nhập cá nhân là 1 sắc thuế được quy định rõ trong luật thuế. Đóng thuế là quyền và nghĩa vụ của mọi công dân vì thuế là nguồn thu lớn cho ngân sách nhà nước để đảm bảo các phúc lợi xã hội cho người dân.
Vậy thế nào là thuế thu nhập cá nhân? Những đối tượng nào phải đóng (nộp) thuế thu nhập cá nhân? Những loại thu nhập nào phải chịu thuế?
Hình 1: Những hiểu biết cơ bản về thuế thu nhập cá nhân
Thuế thu nhập cá nhân là khoản tiền mà người có thu nhập phải trích nộp từ tiền lương, tiền công hoặc từ các nguồn thu khác cho ngân sách nhà nước sau khi đã được giảm trừ một số khoản theo quy định. Thuế thu nhập cá nhân góp phần làm công bằng xã hội và làm giảm khoảng cách chênh lệch về thu nhập giữa các tầng lớp trong xã hội.
Cá nhân cư trú và cá nhân không cư trú tại Việt Nam (trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam) có thu nhập phát sinh là những đối tượng chịu thuế TNCN, cụ thể như sau:
– Đối với cá nhân cư trú, thu nhập chịu thuế là thu nhập phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam, không phân biệt nơi trả thu nhập.
– Đối với cá nhân không cư trú, thu nhập chịu thuế là thu nhập phát sinh tại Việt Nam, không phân biệt nơi trả và nhận thu nhập.
(-) Vậy cá nhân cư trú được tính như thế nào:
Theo điều 2 của văn bản hợp nhất số 15/VBHN-VPQH ngày 11/12/2014 về Cá nhân cư trú là người đáp ứng một trong các điều kiện sau đây:
(-) Cá nhân không cư trú là người không đáp ứng điều kiện quy định nêu trên nhưng có phát sinh thu nhập tại Việt Nam, không phân biệt nơi nhận và nơi trả thu nhập.
III. Các loại thu nhập phải chịu thuế thu nhập cá nhân
Theo điều 3 của văn bản hợp nhất số 15/VBHN-VPQH ngày 11/12/2014 về Luật thuế thu nhập cá nhân, thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân bao gồm:
Hình 2: Các loại thu nhập phải chịu thuế thu nhập cá nhân
Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản giữa vợ với chồng; cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ; cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi; cha chồng, mẹ chồng với con dâu; cha vợ, mẹ vợ với con rể; ông nội, bà nội với cháu nội; ông ngoại, bà ngoại với cháu ngoại; anh, chị, em ruột với nhau.
Thu nhập từ chuyển nhượng nhà ở, quyền sử dụng đất ở và tài sản gắn liền với đất ở của cá nhân trong trường hợp cá nhân chỉ có một nhà ở, đất ở duy nhất.
Thu nhập từ giá trị quyền sử dụng đất của cá nhân được Nhà nước giao đất.
Thu nhập từ nhận thừa kế, quà tặng là bất động sản giữa vợ với chồng; cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ; cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi; cha chồng, mẹ chồng với con dâu; cha vợ, mẹ vợ với con rể; ông nội, bà nội với cháu nội; ông ngoại, bà ngoại với cháu ngoại; anh, chị, em ruột với nhau.
Thu nhập của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, làm muối, nuôi trồng, đánh bắt thủy sản chưa qua chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường.
Thu nhập từ chuyển đổi đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân được Nhà nước giao để sản xuất.
Thu nhập từ lãi tiền gửi tại tổ chức tín dụng, lãi từ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ.
Thu nhập từ kiều hối.
Phần tiền lương làm việc ban đêm, làm thêm giờ được trả cao hơn so với tiền lương làm việc ban ngày, làm trong giờ theo quy định của pháp luật.
Tiền lương hưu do Quỹ bảo hiểm xã hội chi trả; tiền lương hưu do quỹ hưu trí tự nguyện chi trả hàng tháng.
Thu nhập từ học bổng, bao gồm:
(Theo điều 4 của văn bản hợp nhất số 15/VBHN-VPQH ngày 11/12/2014)
Điều 7 của văn bản hợp nhất số 15/VBHN-VPQH ngày 11/12/2014 quy định:
“1. Kỳ tính thuế đối với cá nhân cư trú được quy định như sau:
=> Điều này có nghĩa là: việc thực hiện quyết toán thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công được thực hiện theo năm dương lịch. Hàng tháng thực hiện việc tạm nộp thuế thu nhập cá nhân và quyết toán vào cuối năm dương lịch.
“b) Kỳ tính thuế theo từng lần phát sinh thu nhập áp dụng đối với thu nhập từ đầu tư vốn; thu nhập từ chuyển nhượng vốn; thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản; thu nhập từ trúng thưởng; thu nhập từ bản quyền; thu nhập từ nhượng quyền thương mại; thu nhập từ thừa kế; thu nhập từ quà tặng;”
=> Điều này có nghĩa là: việc tính thuế thu nhập cá nhân được tính theo từng lần phát sinh thu nhập.
“2. Kỳ tính thuế đối với cá nhân không cư trú được tính theo từng lần phát sinh thu nhập áp dụng đối với tất cả thu nhập chịu thuế.”
=> Đối với các cá nhân kinh doanh không cư trú có địa điểm kinh doanh cố định như cửa hàng, quầy hàng thì kỳ tính thuế áp dụng như đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ kinh doanh.Trên đây là những vấn đề cơ bản về thuế thu nhập cá nhân mà mỗi cá nhân đều phải quan tâm. Để biết cách đăng ký, kê khai, tính toán và thực hiện nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân theo quy định mời bạn tham khảo bài viết tiếp theo.