Hầu hết dân tài chính chúng ta, các Kế toán trưởng, kế toán tổng hợp hay các giám đốc tham gia khóa học thì hầu hết đều biết về báo cáo tài chính, đã từng chuẩn bị báo cáo tài chính, hoặc đã từng đọc, nghe kế toán trưởng phân tích, hoặc sử dụng các số liệu báo cáo trong nhiều năm để đưa ra các quyết định sản xuất kinh doanh.
Tuy nhiên, ai cũng ái ngại vì nó khó hiểu và ngày càng khó đọc báo cáo tài chính, khó phân tích.
Câu hỏi đặt ra là các bạn cần gì ở báo cáo tài chính thì câu trả lời sẽ hoàn toàn khác nhau:
Rõ ràng là mục đích của từng người đọc sẽ khác nhau thì việc mọi người quan tâm tới các số liệu cũng khác nhau. Người làm CEO sẽ cân nhắc khác với Hội đồng quản trị, khác với các nhà đầu tư, hay khác hẳn với các nhân viên/ bộ phận kế toán tài chính.
Trước khi bước vào đọc hiểu và phân tích BCTC, bạn hãy xác định vị trí của mình và mục đích của mình nhé.
Để giúp các bạn đọc hiểu báo cáo tài chính dễ dàng đặc biệt đối với những người không có quen thuộc với chính sách kế toán, các con số …. Cách đọc hiểu một báo cáo tài chính dễ dàng là cách như sau:
- Ngành nghề hoạt động của công ty: Để các con số có nghĩa, đầu tiên bạn phải hiểu công ty đang hoạt động trong ngành nghề gì. Bởi vì các ngành nghề sẽ dẫn tới các con số khác nhau. Ví dụ: Công ty bán lẻ thì sẽ có các chỉ số phải thu rất là thấp, trong khi lượng tồn kho có thể cao. Công ty sản xuất thì có thể phải đầu tư nhà xưởng, máy móc thiết bị đất đai có thể nhiều.
- Công ty đã hoạt động được bao lâu: Rất cần để hình dung công ty đang ở giai đoạn đầu, giữa hay đang ở giữa hay đang giai đoạn cuối của chu trình phát triển.
- Những thông tin trên các bạn đều có thể nhìn thấy trong các báo cáo tài chính trong phần thông tin về doanh nghiệp.
Sau khi hiểu về công ty, chúng ta sẽ bắt đầu với các thứ tự trình bày trên báo cáo tài chính:
Các chỉ số đơn giản cho ngành là các chỉ số chúng ta thường hướng tới. Ngắm nghía một vài chỉ số có thể giúp chúng ta rất nhiều điều, ví như tôi làm việc với một công ty bán lẻ, các chỉ số mà tôi thường đưa ra phân tích khá đơn giản:
Tăng trưởng doanh thu trên hệ thống với tăng trưởng doanh thu trên từng cửa hàng.
Có rất nhiều tỷ lệ nhưng tùy từng thời điểm mà chúng ta sẽ có những đánh giá và yêu cầu các chỉ số – xem xét các chỉ số trên tương quan với các doanh nghiệp cùng ngành, trên tương quan của các năm trước/ năm sau/ dự toán.
Theo các chuyên gia trong ngành tài chính thì các chỉ số tài chính mà các doanh nghiệp lớn niêm yết các thị trường nước ngoài cũng chỉ từ 3 -10 chỉ số, mức trung bình chỉ là 5.8. Các bạn cũng nên cân nhắc các chỉ số này để không bị sa đà quá nhiều chỉ số mà bức tranh càng rối rắm nhé.
Việc đọc hiểu báp cáo tài chính phải gắn với doanh nghiệp và các chiến lược và thời kỳ phát triển của doanh nghiệp, trước mỗi thay đổi của DN sẽ cần có các điều chỉnh cách đọc hiểu và phân tích cho phù hợp.
Các phân tích tài chính nên có những điều chỉnh cho phù hợp sau khi đọc hiểu báo cáo tài chính. Ví dụ xem xét các khoản chi phí đang “treo” trên các khoản mục phải thu khác, hay phân tích Lợi Nhuân gộp cần xem xét các khoản mục hàng tồn kho đang có thể treo trên Bảng cân đối kế toán. Tùy từng trường hợp cụ thể mà cần điều chỉnh số liệu trước phân tích để đảm bảo việc phân tích số liệu một cách hợp lý.
Trường hợp kiểm toán ngoại trừ 1 số khoản mục có thể cần điều chỉnh các khoản mục trước khi phân tích để đảm bảo việc phân tích đưa ra các giá trị hợp lý cho các quyết định sản xuất kinh doanh, hoặc đưa ra nhiều tình huống phân tích để có các chỉ số khác nhau trong quá trình phân tích và đưa vào sử dụng.
Việc đọc hiểu báo cáo tài chính cũng nên nhìn tới các số liệu của các năm khác ngoài năm hiện tại, so sánh và hiểu thêm các năm để có trend/ xu hướng để có thể giúp chúng ta hình dung rõ ràng về tương lai.